De gemeente Ede gaat bij de bestrijding van de eikenprocessierups gebruik maken van het middel Xentari. Volgens de producent, Bayer Cropscience, is dat een biologisch bestrijdingsmiddel omdat het bestaat uit een bacterie (Bacillus thuringiensis, voor alle duidelijkheid) die algemeen in de grond voorkomt. De toepassing gebeurt door Xentari op het jonge blad van een eik te sproeien. De rupsen die van het blad eten krijgen dan maagdarmklachten en gaan dood.
Niet iedereen is enthousiast over dit middel. Een adviseur van de gemeente Hengelo op het gebied van de bestrijding van de processierups, stelt bijvoorbeeld dat alle kleine leefvormen, die binnen zeven dagen op de besproeide boom gaan knagen, dood gaan. Van rupsen tot lieveheersbeestjes. Volgens Bayer is dat onzin, en is het aangetoond dat Xentari alleen alle rupsen doodt die van het blad eten.
Over dat gegeven is de Vlinderstichting weer niet enthousiast. Zij vinden het gebruik van Xentari net alsof je met een kanon op een rups schiet. Want het middel is zo agressief zeggen zij dat niet alleen de eikenprocessierups eraan gaat. Ook alle andere rupsen, bijvoorbeeld de eikenpage, en veel soorten nachtvlinders, worden door het biologische bestrijdingsmiddel Xentari uitgeroeid. En dan spreken we niet over een beetje nachtvlinders, maar over meer dan honderd soorten. Onze inheemse eik is namelijk een boomsoort met een gigantisch hoge biodiversiteit. De in de boom aanwezige rupsen zijn bijvoorbeeld weer een zeer belangrijke voedselbron voor onder andere een grote groep vogels, zoals mezen.
Gaat de gemeente Ede dan Xentari met een kanon over alle eiken in Ede sproeien? Nee, het middel wordt alleen gebruikt in gebieden met een verhoogde plaagdruk waar veel mensen komen. Dat zijn voornamelijk doorgaande routes naar scholen en het ziekenhuis. De gemeente verzekert bovendien dat toepassing tot een minimum wordt beperkt en dat alles afgestemd wordt met de gemeentelijke ecoloog.
Desalniettemin zal ook een beperkt gebruik, en wat is beperkt, destructief zijn voor het ecosysteem op de plekken waar het middel toegepast wordt. En juist dat ecosysteem moet in de strijd tegen de eikenprocessierups versterkt worden. Met andere woorden, door met Xentari te spuiten, los je misschien op de korte termijn een probleem op, maar vergroot je tegelijkertijd de kans dat volgend jaar de problemen nog weer veel groter zijn.
Volgens de vereniging van bos- en natuureigenaren, de VBNE, is het daarom slimmer om op de lange termijn in te zetten. Zij pleiten voor de inzet van natuurlijke vijanden en die zijn er gelukkig genoeg. Te noemen zijn sluipwespen, loopkevers, kortschildkevers, vleermuizen, spreeuwen, boomklever, koekoek etc. Zij pleiten ook voor het doorbreken van monoculturen eikenlanen door inplanten in die lanen van andere boomsoorten en struiken.
Hiermee raak je echter wel andere gemeentelijke beleidsterreinen. Want een belangrijke voorwaarde voor het stimuleren van vogels en vleermuizen is bomen met holten en dood hout te laten staan of liggen. Dat betekent dat je die bomen niet afvoert naar een biomassacentrale.
Het doorbreken van monoculture eikenlanen betekent dat je als gemeente zeer terughoudend bent in het verlenen van kapvergunningen en dat je zelf eerder aanplant dan kapt.
En een belangrijke voorwaarde voor insectenrijkdom is dat er geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden, ook niet op plekken in de buurt van de eikenbomen. Denk aan particuliere opritten in de stad of landbouwpercelen waar Roundup gebruikt wordt om gras dood te spuiten.
Er moet dus nog wel het een en ander gebeuren voor het gemeentelijk beleid helemaal op de lange termijn bestrijding van de eikenprocessierups gericht is. Helemaal kommer en kwel is het gelukkig niet. Door bijvoorbeeld het uitdelen van bloemenmengsels en het onder de aandacht van het belang van biodiversiteit wordt wel aan die lange termijn gewerkt. Maar om het echt goed te doen zou de gemeente het kanon dat het biologische gif middel Xentari is, helemaal niet af moeten schieten.
Bronnen
https://www.ede.nl/nieuws/bestrijding-eikenprocessierups-2020-zo-gaan-we-het-doen
https://www.naturetoday.com/nl/nl/nature-reports/message/?msg=26051
https://www.vbne.nl/productdetails/Praktijkadvies-eikenprocessierups