“Edenaren die een bijstandsuitkering ontvangen, worden voortaan beter in de gaten gehouden,” lees ik in de krant. Volgens de Edese VVD-wethouder Veltman gebeurt het maar minimaal dat fraudeurs worden betrapt. “Alleen als er hele sterke signalen zijn of als er meldingen komen van bijvoorbeeld buren.’’ Dat moet veranderen, stelt Veltman, “We moeten het onrechtmatig gebruik van de bijstand terugdringen.’’
Hoe erg is het met die fraude in Ede? Uit een evaluatie blijkt dat in de gemeente Ede 2,8 procent van de bijstandsgerechtigden ten onrechte een uitkering ontvangt. Het percentage ligt landelijk op 7 procent. Volgens Veltman kan dit betekenen dat we het heel goed doen, ook omdat de werkloosheid in Ede relatief laag is. Maar zeker is dat cijfer niet omdat Ede het niet onderzoekt, aldus de wethouder.
Bovenstaande deed me denken aan een lezing van Rutger Bregman, die ik laatst bijwoonde. Hij is de schrijver van de bestseller ‘De meeste mensen deugen.’ Volgens hem is het wetenschappelijk aantoonbaar dat de mens goed is. Hij staaft dat onder andere met de resultaten van een interessant onderzoek. Dat ging zo: iemand had de beschikking gekregen over alle politie camerabeelden van verschillende steden. Zo kon de onderzoeker zien hoe mensen reageerden op incidenten, bijvoorbeeld als iemand in het water viel of werd bedreigd. Wat bleek? In 90% van de gevallen kwamen omstanders mensen in nood te hulp. Een verbijsterend percentage, zeker voor de vriend waarmee ik de lezing bezocht. Opgegroeid in een Gereformeerde Gemeente gezin probeert hij zich al zijn leven lang te ontdoen van het ingestampte dogma dat de mens uit zichzelf onbekwaam is tot enig goed en geneigd is tot alle kwaad. Dat betekent nul procent deugende mensen volgens deze leer.
Dat het percentage deugende mensen hoger zou liggen dan nul heb ik zelf trouwens altijd wel gedacht door het Bijbelse verhaal van de barmhartige Samaritaan. In dat verhaal laten twee voorbijgangers een gewonde man liggen. Pas de derde voorbijganger, een Samaritaan, komt de gewonde man te hulp. Een op de drie, 33 procent, dat is ook geen gekke score.
Maar ja 33 procent deugende mensen of zelfs 90 procent zoals Bregman beweert, dat is allemaal leuk en aardig. Het haalt het echter niet bij het percentage deugende bijstandsgerechtigden in Ede. Dat percentage ligt namelijk op liefst 97,2%. Immers slechts 2,8% van de bijstandsgerechtigden in Ede fraudeert!
Zoveel braafheid, dat kan niet kloppen lijkt VVD wethouder Veltman te denken. Het aantal fraudeurs moet hoger liggen. Om die te betrappen, wil ze niet meer alleen op meldingen van buren vertrouwen. Nader onderzoek is nodig.
Misschien heeft ze gelijk en blijkt Ede niet af te wijken van de landelijke norm van 7 procent fraudeurs. (Dat is ook nog altijd een percentage deugende mensen van 93 procent overigens.) En fraude moet bestreden worden, dat vind ik ook. Maar toch wringt er iets. Er wordt meer gefraudeerd dan we nu weten is de boodschap van de wethouder. Mensen met een uitkering moeten beter in de gaten worden gehouden. Met die boodschap worden in feite alle bijstandsgerechtigden als potentiële fraudeurs bestempeld. Nog niet schuldig bevonden, maar wel potentieel verdacht. Ik vind dat hen daarmee groot onrecht wordt aangedaan.
Want het feit is dat de grote meerderheid van de bijstandsgerechtigden in Ede deugt. Die positieve boodschap had de wethouder met trots moeten brengen.