Mijn jammer genoeg reeds overleden vader zette bij ons bedrijf De Roek tot op hoge leeftijd altijd de restafvalcontainers aan de weg. De ophaaldag was en is een maandag. Een keer belde ik hem op en deed me voor als een vertegenwoordiger van het afvalbedrijf ACV. ‘Uw ophaaldag wordt gewijzigd naar de zondag,’ was mijn mededeling. ‘Voortaan moet u de containers zondagochtend aan de weg zetten.’ “OP ZONDAG???” schreeuwde mijn vader, trouw kerkganger en goed gereformeerd, door de telefoon. Er volgde een korte stilte waarna hij stellig zei: ’Dat doe ik niet, zondag zeker, het is een schande.’ Bijna stikkend van de lach hielp ik hem daarna snel uit deze boze droom.
Later kwam de GFT container, eerst alleen nog niet voor het buitengebied. Maar omdat wij op de rand van de bebouwde kom zitten, mochten we toch meedoen van ACV . We moesten dan wel elke keer zelf de container 100 meter verderop net binnen de bebouwde kom zetten. En dus sleepte mijn vader elke twee weken een volle GFT container naar de Onderlangs. Een keer was hij aan de late kant. De vrachtwagen kwam er al aan. De chauffeur zag hem maar stopte niet. Hevig verontwaardigd kwam mijn vader met een volle container weer terug. Dacht zeker dat ie zijn container aan het uitlaten was. Ja, je moet wat over hebben voor de goede zaak.
Inmiddels is het aantal containers flink uitgebreid voor allerlei soorten afval.
Waar echter geen container voor is, is het zwerfafval. Alhoewel, voor de producenten hiervan is er wel een: overal waar je het maar kwijt kan.
De gemeente Ede heeft om het zwerfafval tegen te gaan beleid ontwikkeld. Er is gekozen bewustwording bevorderen van het publiek en inzet van zogenaamde schoonbrigades. Dat zijn groepen vrijwilligers met het hart op de juiste plek die in hun vrije tijd de rotzooi van andere mensen opruimen. In Otterlo is ook zo’n groep. Verbijsterend is de hoeveelheid zwerfafval die ze elke keer weer ophalen. En nog verbijsterender is dat het op dweilen met de kraan open lijkt, want een paar weken later kun je op dezelfde plek weer opnieuw beginnen.
Het zou natuurlijk al een boel zwerfafval kunnen schelen als er op blikjes en plastic flesjes statiegeld werd geheven. Die financiële prikkel zal velen er ongetwijfeld van weerhouden blikjes en flesjes achteloos overal achter te laten. De verpakkingsindustrie heeft de invoering van dit statiegeld door effectief lobbyen bij achtereenvolgende kabinetten en regeringspartijen tot nu toe echter steeds weten te voorkomen. En dus ligt de bal bij de lokale overheid.
Wat de gemeente Ede zich af kan vragen is hoelang de vrijwilligers van de schoonbrigades gemotiveerd blijven als de hoeveelheid zwerfafval niet afneemt. Zij zijn in feite de uitvoerders van het gemeentelijk beleid en als zij afhaken heeft de gemeente een probleem.
Nu ben ik zelf niet zo van de zware straffen als je door bewustwording ook een gedragsverandering kan bereiken. Maar misschien moeten we in Ede toch wat strenger worden. Wellicht kan de Amerikaanse staat Californië daarbij als voorbeeld dienen. Langs de kustweg zie je daar om de zoveel meter een bord staan met de tekst: ‘Zwerfafval achterlaten? 1000 dollar boete.’ Het lijkt te werken want er is opvallend weinig zwerfafval.
Een dergelijk boete zal veel vervuilers in Ede toch wat voorzichtiger maken. Bijkomend voordeel is dat het ook nog wat geld kan opleveren voor de gemeentelijke kas, alhoewel liever niet natuurlijk. Tegelijkertijd is het een boodschap naar de landelijke overheid: doe iets want het loopt uit de hand. Het probleem van het zwerfafval lijkt namelijk niet te stoppen. Zelfs niet op zondag.