Dat niet iedereen geld heeft voor zonnepanelen, een warmtepomp of een elektrische auto lijkt een blinde vlek in de huidige overgang naar duurzame energie. Dit kan als een splijtzwam werken in de maatschappij stelt journalist Hans van de Wiel in het najaarsnummer van het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken.
In een studie gedaan door onder andere TNO staan voorbeelden van winnaars en verliezers van de energietransitie. Een wijk rijtjeshuizen met voor zonnepanelen gunstig gelegen daken heeft geen zonnepanelen. Om de hoek ligt een wijk met vrijstaande woningen met veel minder gunstig gelegen daken. Die daken liggen echter wel vol met zonnepanelen.
Als de energieprijzen stijgen hebben de bezitters van de vrijstaande woningen daar minder last van. Zij voorzien al voor een deel in hun eigen energie. Mensen in de wijk zonder panelen zijn juist dubbel de klos: lagere inkomens en nog meer geld kwijt aan energielasten.
Geen kletsverhaal. Uit onderzoek blijkt dat een grote groep Nederlanders, liefst 10 procent oftewel 750.000 huishoudens nu al moeite heeft met het betalen van de energielasten. De overgang naar duurzame energie maakt het voor hen niet gemakkelijker, terwijl anderen wel profiteren. De al aanwezige kloof tussen arm en rijk neemt hierdoor toe.
Bovenstaande is een voorbeeld van energieonrechtvaardigheid. Een nieuwe term waar ik eerlijk gezegd nog nooit wat van gehoord had. Maar je kunt je er wel wat bij voorstellen.
Denk bijvoorbeeld eens aan de overgang naar elektrische auto’s. Een investering die voor de meeste consumenten niet is weggelegd, maar waar bedrijven bij de aanschaf volop van subsidies en belastingvoordelen kunnen profiteren. En als je dan met je lage inkomen wel net een dieselauto kan betalen waar je vervolgens het centrum van Utrecht niet mee in mag, baal je als je de Teslabezitter wel ongestoord het centrum in ziet rijden.
Neem dan het openbaar vervoer hoor ik u denken. Klopt maar dat is niet altijd goedkoper en jammer genoeg niet altijd een alternatief.
Wat kan je aan de energieonrechtvaardigheid doen? De genoemde TNO studie dringt er op aan op lokaal niveau na te gaan denken over hoe je als gemeente een eerlijke rechtvaardige overgang naar duurzame energie mee moet nemen in je plannen.
Wat gebeurt er op dit vlak in Ede? Nog niet veel begrijp ik.
Onlangs dienden de Edese fracties van PvdA, D66 en GroenLinks op initiatief van de laatste partij een motie in over dit onderwerp. De partijen willen dat het college inzichtelijk maakt hoe Edese gezinnen in hun portemonnee worden geraakt door energiemaatregelen. Ook willen ze dat het College gaat bekijken welke mogelijkheden er zijn om de lasten voor de energie-omslag naar schone energie eerlijker te verdelen.
De meerderheid van de gemeenteraad zag dit niet zitten en verwierp de motie. Hoezo eigenlijk vraag je je af? Misschien is het de hierboven reeds aangehaalde blinde vlek.